Ekranlarda Bizi Her Zaman Yoran Mavi Işık Vücudumuzu Nasıl Etkiler? İşte Cevabı!

Mobil cihazlardan tutun da teknolojik aygıtların tamamına varıncaya kadar bir mavi ışıkla karşılaşıyoruz. Ekran teknolojilerinde sürekli bir yenilik ve gelişme yaşanırken mavi ışık teknolojisi de belirli bir seviyeye geldi. Haliyle bu yaklaşımların tamamını kendine göre kullanmak hepimize bir ilham veriyor olabilir. Peki ama mavi ışık teknolojisi nedir? Nasıl kurtuluruz ya da nasıl maruz kalıyoruz? Gelin bu yazımızda detaylara göz atalım. Dijital ekranlardan gözümüze yansıyan mavi ışık, ne tür zararlar veriyor olabilir? Yakından bakarsanız hepsinin detayını görebilirsiniz.

Gün boyu işiniz olabilir ya da okulunuz nedeniyle bilgisayarın başında kalıyor olabilirsiniz. Hatta akıllı telefonlarda ya da tabletlerde de bu durumla karşılaşmanız mümkün. Peki bu durumdan nasıl kurtuluruz? Büyük ihtimalle akıllı telefon ekranlarına göz atmak hepimizi yoracaktır. Bahsettiğimiz tüm bu dijital cihazların ekranı mavi ışık yayıyor. Mavi ışık yalnızca dijital ekranlarda değil floresanlarda ve LED ışıklarda da bulunuyor.

Bu tür dijital cihazların işimizi kolaylaştırdığı ve bizi eğlendirdiği açık bir gerçek ancak sağlığımıza nasıl bir etkisi oluyor hiç düşündünüz mü? Eminiz aktif olarak mavi ışığa maruz kalıyorsanız en azından gözleriniz kuruyor ve ağrıyordur. Maalesef bunlar en ufak zararlardan kabul ediliyor. Gelin mavi ışık nedir, ne tür zararları var, vücudumuzu nasıl etkiliyor biraz daha yakından inceleyelim. Bu sayede en azından bilinçli bir şekilde durumdan kurtulacak adımlar atabiliriz.

Mavi ışık nedir ve ne işe yarar?

Mavi ışık dediğimiz ışık, ROY G BIV olarak kısaltılan ve güneşte gördüğümüz beyaz ışığı oluşturan 7 görünür ışık spektrumundan biridir. Halıyla akıllı telefonlarda, tabletlerde, bilgisayarlarda, akıllı televizyonlarda ve diğer televizyon seçeneklerinin hemen hemen hepsinde görmemiz mümkündür. Dijital cihazların ekranında ve florasan ile led ışıklarda da mavi ışık yayılmaktadır. 400 ile 490 nanometre bir dalga boyu sunuyor bu ışık.

Mavi ışığın etkileri neler olarak karşımıza çıkıyor?

Gözlerimiz üzerinde negatif etkisi vardır. Aynı zamanda uyku düzenimizi bozar ve kanser riski üzerinde etkisi vardır. Bunun yanında ruh sağlığımız üzerinde de negatif bir etkiye sahiptir. Keza çocuklar için de uyku hormonunu bozabilir.

Mavi ışığın belki de en büyük etkisi gözlerimize olan etkidir. Direkt olarak maruz kalan gözlerimiz 415 ile 455 nanometre dalga boyundaki ışığın göz hastalıklarına direkt etki etmektedir. Normalde göz hastalıkları için 415 ile 455 arası bir dalga boyu gerekirken, mavi ışıkta bu boy 400 ile 490 arasındadır. Bu da gözümüzü yoran en büyük etkidir.

Gözde kuruma yapan, tahriş eden ve bulanık görmenize neden olan dijital göz yorgunluğu olarak adlandırılan bir rahatsızlık bilgisayar kullanıcılarının yarısından fazlasını etkiliyor. Mavi ışık kesin bir şekilde göz retinasına zarar veriyor ancak bu zararın boyutu maruz kalma süresine göre değişiklik gösteriyor. Yapılan çalışmalarda maalesef mavi ışığa birkaç dakika maruz kalmanın bile retinaya zarar verdiği görüldü.

Maruz kalınan tüm mavi ışık retinanın arkasına geçtiği için makula dejenerasyonu riskini arttırdığı, kalıcı görme bozukluklarına neden olduğu, fotoreseptör hücrelerde toksik moleküllerin salınımını tetiklediği için AMD adı verilen bir göz hastalığına davetiye çıkardığı biliniyor.

Uyku düzenimiz ve mavi ışık

Mavi ışık teknolojisinde uyku konusu çok önemlidir. Sağlıksız uyku ile mavi ışık arasında doğrudan bir bağ vardır. Dijital ekranlara yaklaştığımız her anda bu ışık durumu gözlerimizi yoracaktır. Bu yüzden de mavi ışık ritmimizi de doğrudan etkileyecektir. Bu konuda söyleyeceğimiz şeyler kesinlikle sizin için önemli olacaktır. Gecede 2 saat mavi ışığa maruz kalırsanız uyku hormanı olan melatonin salgısını da azaltmış olursunuz. Mavi ışık direkt olarak kanser yapmıyor ancak insan vücudunda yarattığı olumsuz etkiler nedeniyle kanser riskini arttırıyor. Örneğin gece vardiyasında çalışan kişilerde görülen yüksek meme kanseri, prostat kanseri ve kolorektal kanseri riski mavi ışığa maruz kaldığı için uyku düzeni bozulan kişilerde de artıyor.

Mavi ışığın ruh sağlığımız üzerindeki etkisi biraz karmaşık. Mavi ışık, Güneş’ten gelen doğal bir ışığın taklidi olduğu için sabahları 20 dakika maruz kalmak mevsim geçişlerinde yaşanan mevsime bağlı duygu durum bozukluğuna iyi geliyor. Ancak gün boyu ya da geceleri mavi ışığa maruz kalmak ruh sağlığını olumsuz yönde etkiliyor. O yüzden bu konuya dair yapılan çalışmaları detaylı olarak incelemek gerekiyor diyebiliriz.

Çocuklar üzerinde de gerçekten yorucu bir etkiye sahiptir. Uzun süren ekran bakışmaları yüzünden çocuklar yorulacaklar. Çocukların gözleri de mavi ışığı yeteri kadar yani yetişkinler kadar iyi süzemiyor. Bu yüzden mavi ışık çocuklarda miyop sorunlarına ve odaklanma sorunlarına neden olabiliyor. Geceleri mavi ışığa maruz kalan çocuklar ise uyku sorunu yaşayabiliyor. Hatta çoğu çocukta büyüme hormonunu durdurduğunu dahi söyleyebiliriz. Peki ama nasıl kurtulacağız bu ışıktan? İşte sıra orada.

Mavi ışığın olumsuz etkisinden nasıl kurtuluruz?

Mavi ışığın olumsuz etkilerinden kurtulmak istiyorsak mavi ışık yayan her şeyi kapatmak lazım. Söylemesi biraz kolay ama uygulaması zor.

Görece yeni teknolojiler olsalar bile mavi ışık yayan dijital cihazlara o kadar alıştık ki pek çoğumuz için kabul etmediğimiz bir bağımlılığa dönüştü. Tamamen bırakamasanız da en azından bazı sınırlar koyabilirsiniz. Artık tüm cihazlarda dahili olarak bulunan gece filtresini kullanarak mavi ışığın %94’ünü kesmek retina zararlarını azaltacaktır. Uyumadan birkaç saat önce dijital ekranlara bakmayı bırakırsanız çok daha sağlık bir uykunuz olur. Çocuklarınıza belirli sınırlar çizerek mavi ışığın olumsuz etkilerini en aza indirebilirsiniz.